“Những câu đầu tiên là cánh cửa dẫn vào những thế giới,” Ursula Le Guin từng viết trong tiểu luận “The Fisherwoman’s Daughter”. Nghĩa là: dưới ngòi bút của những nhà văn vĩ đại, câu mở đầu có thể lập tức tạo ra một bùa mê, thu hút sự chú ý như phát súng lệnh khởi đầu, định hình giọng điệu và thậm chí báo trước những gì sắp xảy ra.
Có rất nhiều câu mở đầu tuyệt vời trong văn chương để có thể liệt kê hết, nhưng 18 đoạn văn mở đầu dưới đây rất độc đáo.
1/ The Fortune Men – Nadifa Mohamed (2021)
“'The King is dead. Long live the Queen.' The announcer's voice crackles from the wireless and winds around the rapt patrons of Berlin's Milk Bar as sinuously as the fog curls around the mournful street lamps, their wan glow barely illuminating the cobblestones.”
Tạm dịch: ‘Nhà vua băng hà. Nữ hoàng muôn năm.’ Giọng của phát thanh viên lạo xạo phát ra từ chiếc đài, quấn lấy những vị khách trong tiệm Berlin’s Milk Bar uyển chuyển như sương mù quấn quanh ngọn đèn đường buồn bã đang tỏa ra thứ ánh sáng nhợt nhạt chỉ đủ soi mờ những phiến đá lát đường.
Cái chết là trung tâm của “The Fortune Men” – cuốn tiểu thuyết lọt vào danh sách đề cử Booker Prize – và những câu mở đầu của Nadifa Mohamed đã báo hiệu điều đó, đồng thời khắc họa bức tranh về bối cảnh đầy hấp dẫn nhưng ít người biết đến: khu Tiger Bay của Cardiff.
2/ Biên niên sử Narnia: Sư tử, Phù thủy và cái tủ áo - C.S. Lewis (1950)
“Once there were four children whose names were Peter, Susan, Edmund, and Lucy. This story is about something that happened to them when they were sent away from London during the war because of the air-raids.”
Tạm dịch: Ngày xửa ngày xưa có bốn đứa trẻ tên là Peter, Susan, Edmund và Lucy. Câu chuyện này kể về một sự việc xảy ra với chúng khi đi sơ tán khỏi London trong thời chiến, vì những trận không kích.
Chỉ với hai câu đơn giản, C.S. Lewis không chỉ cho chúng ta biết những nhân vật chính trong tiểu thuyết, mà còn khơi gợi trí tò mò – nếu việc phải rời xa cuộc chiến chưa phải điều thú vị và xúc động nhất từng xảy ra với bọn trẻ, thì còn điều gì trên đời có thể?
3/ Moby Dick – Herman Melville (1851)
“Call me Ishmael.”
Tạm dịch: “Hãy gọi tôi là Ishmael.”
Ngắn gọn, bí ẩn và đầy ám ảnh. Đây có lẽ là câu mở đầu nổi tiếng nhất trong tất cả những câu mở đầu, lập tức thu hút sự chú ý của độc giả. Người đàn ông tự xưng là Ishmael này là ai, và liệu đó có thực sự là tên thật của ông ta không?
4/ Invisible Man – Ralph Ellison (1952)
“I am an invisible man.”
Tạm dịch: “Tôi là một người vô hình.”
Không chỉ là một câu mở đầu mang tính biểu tượng, mà còn là một câu đầy bí ẩn. Nhân vật kể chuyện vô danh nhanh chóng giải thích rằng đây không phải kiểu vô hình theo phong cách Edgar Allan Poe hay Hollywood, mà là một con người bị xã hội xung quanh làm ngơ. Và thế là bắt đầu một trong những tiểu thuyết vĩ đại nhất thế kỷ 20.
5/ “Nhà hàng ở tận cùng vũ trụ” - Douglas Adams (1980)
“The story so far: in the beginning, the universe was created. This has made a lot of people very angry and been widely regarded as a bad move.”
Tạm dịch: “Câu chuyện đến giờ vẫn vậy: thuở ban đầu, vũ trụ được tạo ra. Điều này đã khiến rất nhiều người nổi giận và nhìn chung, chuyện đó bị coi là một quyết định sai lầm.”
Đôi khi thật khó mà không đồng tình với câu văn này trong tập thứ hai của bộ ba “The Hitchhiker's Guide to the Galaxy” của Douglas Adams. Và nếu bạn có phản đối (dù sao thì vũ trụ cũng cho ta tình yêu, đúng chứ?), thì nó vẫn khiến bạn bật cười.
6/ Người xa lạ – Albert Camus (1942)
“Mother died today. Or maybe, yesterday; I can't be sure.”
Tạm dịch: “Mẹ tôi mất hôm nay. Hay có lẽ hôm qua; tôi cũng không chắc nữa.”
Rõ ràng nhân vật này có “vấn đề” với mẹ, nhưng cụ thể là kiểu gì thì vẫn còn phải chờ xem. Anh ta có quan tâm đến cái chết của bà không, hay hoàn toàn dửng dưng? Thật khó mà biết được. Mersault – người kể chuyện của chúng ta – là một kẻ lập dị, lạc lõng trong xã hội, chật vật để tuân theo những chuẩn mực chung, và cuối cùng lại bị cuốn theo con đường dẫn đến tội ác giết người.
7/ Quả chuông ác mộng - Sylvia Plath (1963)
“It was a queer, sultry summer, the summer they electrocuted the Rosenbergs, and I didn’t know what I was doing in New York.”
Tạm dịch: “Đó là một mùa hè kỳ lạ, ngột ngạt, mùa hè họ giật điện để hành quyết nhà Rosenberg, và tôi không biết mình đang làm gì ở New York.”
Có quá nhiều điều khó hiểu ở đây. Và bạn mới chỉ đọc câu mở đầu thôi. Hóa ra, Esther Greenwood – ám ảnh bởi cái chết – là một cô sinh viên chẳng hề hạnh phúc, đang đứng trên bờ vực của cơn khủng hoảng tinh thần. Nhưng chắc bạn cũng đoán được điều đó rồi, đúng không?
8/ Mắt họ hướng về Thượng Đế - Zora Neale Hurston (1937)
“Ships at a distance have every man’s wish on board.”
Tạm dịch: “Những con tàu ở xa mang theo ước mơ của mọi người.”
Hiếm khi nào câu mở đầu vừa là một cách tuyệt vời để bước vào câu chuyện vừa là một châm ngôn súc tích, nhưng đó chính xác là những gì bạn nhận được ở trang đầu tiên của một trong những tiểu thuyết nổi bật nhất thời kỳ Harlem Renaissance.
9/ Thác loạn ở Las Vegas - Hunter S Thompson (1971)
“We were somewhere around Barstow on the edge of the desert when the drugs began to take hold.”
Tạm dịch: “Chúng tôi đang ở đâu đó quanh Barstow, ngay rìa sa mạc, thì thuốc bắt đầu phát tác.”
À, khá rõ ràng cuốn sách này sẽ nói về gì. Và anh ta không chỉ vừa uống vài viên thuốc giảm đau sau vài giờ tắm nắng quá lâu. Không, đây là “một hành trình tàn bạo đâm thẳng vào trái tim của giấc mơ Mỹ” và là một lá thư tình điên rồ gửi đến sự hoang tưởng, mất trí và lạm dụng chất gây nghiện nghiệm trọng.
10/ Màu tím - Alice Walker (1982)
You better not never tell nobody but God. It’d kill your mammy.
Tạm dịch: “Con tốt nhất đừng bao giờ kể cho ai, trừ Chúa. Mẹ con sẽ chết mất.”
Những lời này được người cha bạo lực nói với con gái mình, và câu mở đầu này là một trong những câu đáng sợ và ám ảnh nhất trong văn học hư cấu. Giống như toàn bộ tác phẩm của Walker, nó đầy sức cuốn hút và khó lòng quên được.
11/ 1984 - George Orwell (1949)
“It was a bright cold day in April, and the clocks were striking thirteen.”
Tạm dịch: “Đó là một ngày sáng sủa nhưng lạnh lẽo vào tháng Tư, và những chiếc đồng hồ đang điểm mười ba giờ.”
Trong tương lai khắc nghiệt mà Orwell xây dựng, không có gì chắc chắn; không có gì cố định. Ngay cả thời gian cũng có thể bị thao túng. Một thông điệp ám ảnh, đặt nền cho không khí rùng rợn của tiểu thuyết vĩ đại nhất thế kỷ 20.
12/ Kiêu hãnh và Định kiến - Jane Austen (1813)
“It is a truth universally acknowledged, that a single man in possession of a good fortune, must be in want of a wife.”
Tạm dịch: “Có một sự thật được công nhận rộng rãi: một người đàn ông độc thân sở hữu khối tài sản kếch xù chắc hẳn đang cần một người vợ.
Ý tưởng của tác giả đã gói gọn ngay trong câu đầu tiên. Tác phẩm kiệt xuất của Jane Austen, tóm gọn lại, là câu chuyện gần như chỉ xoay quanh những người đàn ông độc thân, khối tài sản lớn và những cô vợ tương lai đầy tham vọng. Gần như vậy.
13/ The Secret History - Donna Tartt (1992)
“The snow in the mountains was melting and Bunny had been dead for several weeks before we came to understand the gravity of our situation.”
Tạm dịch: “Tuyết trên núi đang tan, và Bunny đã chết vài tuần trước khi chúng tôi hiểu được mức nghiêm trọng của tình huống mình đang đối mặt.”
Câu mở đầu này vừa mang tính kỹ thuật cao – thiết lập bối cảnh, nhân vật và cốt truyện – vừa mang phong cách văn học, tạo ngay một không khí hài đen tối. Hơn nữa, nó khiến bạn không còn nghi ngờ gì rằng mình sắp bước vào một chuyến phiêu lưu kinh khủng trong “bí ẩn vụ án giết người ngược” của Tartt.
14/ Trainspotting – Irvine Welsh (1993)
“The sweat wis lashing oafay Sick Boy; he wis trembling.”
Tạm dịch: “Mồ hôi đang rịn khắp người Sick Boy; hắn run rẩy.”
Chỉ một câu ngắn tầm chục từ thôi, bạn đã cảm nhận ngay rằng đây không phải chuyện đơn giản. Trước hết, về mặt ngôn ngữ tạo ra cảm giác khó chịu, sống động, gây bối rối. Tại sao “Sick Boy” lại run rẩy? Đọc thêm một chút nữa, bạn sẽ bị cuốn vào một thế giới tình bạn căng thẳng, kim tiêm heroin và những bộ phim của Jean-Claude Van Damme.
15/ Thương - Toni Morrison (1987)
“124 was spiteful. Full of Baby's venom.”
Tạm dịch: “124 đầy thù hằn. Tràn ngập chướng khí của đứa bé.”
Số 124 là tên ngôi nhà của nhân vật chính Sethe, nơi bị ám bởi linh hồn đứa con đã mất, trong kiệt tác đoạt giải Pulitzer của Toni Morrison – và lúc này, cảm giác rợn tóc gáy thật sự bắt đầu.
16/ Hóa thân - Franz Kafka (1915)
“As Gregor Samsa awoke one morning from uneasy dreams he found himself transformed in his bed into a gigantic insect.”
Tạm dịch: “Khi Gregor Samsa tỉnh dậy vào một buổi sáng sau những giấc mơ bất an, anh nhận ra mình đã biến thành một con côn trùng khổng lồ trên giường.”
Không cần tóm tắt cốt truyện cho truyện ngắn nổi tiếng nhất của Franz Kafka; tất cả đã nằm ngay trong câu đầu tiên. Người đàn ông biến thành gián, và mọi chuyện bắt đầu tệ đi từ đó.
17/ Khu vườn bí mật - Frances Hodgson Burnett (1911)
“When Mary Lennox was sent to Misselthwaite Manor to live with her uncle everybody said she was the most disagreeable-looking child ever seen.”
Tạm dịch: “Khi Mary Lennox được gửi đến sống ở Misselthwaite Manor với chú của cô, mọi người đều nói rằng cô là đứa trẻ khó ưa nhất từng thấy.”
Khi Mary Lennox được gửi đến sống ở Misselthwaite Manor với chú của cô, mọi người đều nói rằng cô là đứa trẻ khó ưa nhất từng thấy.”
18/ I Capture the Castle – Dodie Smith (1948)
“I write this sitting in the kitchen sink.”
Tạm dịch: “Tôi viết điều này khi đang ngồi trong bồn rửa bát.”
Câu mở đầu được yêu thích bởi những mọt sách, và là một trong những câu mở đầu nổi tiếng nhất từng được viết. Nó cho chúng ta biết tất cả những gì cần biết về Cassandra, nữ chính 17 tuổi đang chán nản, sống trong một lâu đài đổ nát cùng người chị gái mê chồng đẹp trai, mẹ kế là cựu người mẫu nghệ thuật, và người cha đang bí ý tưởng viết lách.
- Trạm Đọc
- Theo: Penguin