Hiểu được tầm quan trọng của cảm xúc sẽ giúp ta đối diện tốt hơn với những thử thách, đồng thời xây dựng các mối quan hệ bền chặt và lành mạnh hơn. Hãy đọc tiếp để khám phá lý do bạn cần cho phép mình “cảm” trọn vẹn, cách cảm xúc ảnh hưởng đến suy nghĩ của bạn, và những gì bạn có thể làm để kiểm soát chúng tốt hơn.
Cảm xúc bắt nguồn từ đâu?
Cảm xúc chịu ảnh hưởng từ một mạng lưới các cấu trúc liên kết trong não, tạo thành hệ viền (limbic system). Những bộ phận chủ chốt, bao gồm vùng dưới đồi (hypothalamus), hồi hải mã (hippocampus), hạch hạnh nhân (amygdala) và vỏ não viền (limbic cortex), đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành cảm xúc và phản ứng hành vi.
Ba thành tố của cảm xúc
Để thật sự hiểu được tầm quan trọng của cảm xúc, trước tiên chúng ta cần xem xét ba yếu tố cốt lõi của chúng. Mỗi yếu tố đều góp phần vào chức năng và mục đích của phản ứng cảm xúc.
Ba yếu tố này kết hợp lại để tạo nên những trải nghiệm cảm xúc phong phú và đa dạng, định hình cách ta tương tác với người khác và hiểu về thế giới xung quanh.
Và dưới đây là 5 lý do vì sao cảm xúc lại quan trọng.
1/ Cảm xúc có thể thúc đẩy bạn hành động
Khi đối mặt với một kỳ thi căng thẳng, bạn có thể cảm thấy lo lắng về việc mình sẽ làm bài ra sao và kết quả bài thi sẽ ảnh hưởng thế nào đến điểm số cuối kỳ. Chính những phản ứng cảm xúc này có thể khiến bạn có động lực học tập nhiều hơn.
Nhờ trải qua một cảm xúc cụ thể, bạn được thôi thúc hành động và làm điều gì đó tích cực để tăng khả năng đạt kết quả tốt.
Chúng ta cũng thường hành động để tìm kiếm những cảm xúc tích cực và giảm thiểu khả năng trải qua những cảm xúc tiêu cực. Ví dụ, bạn có thể tham gia các hoạt động xã hội hoặc sở thích cá nhân mang lại niềm vui, sự mãn nguyện và hứng khởi. Ngược lại, bạn sẽ tránh những tình huống có thể dẫn đến cảm giác buồn chán, u sầu hoặc lo âu.
Cảm xúc làm tăng khả năng bạn sẽ hành động. Khi tức giận, bạn có xu hướng đối mặt với nguồn gây khó chịu. Khi sợ hãi, bạn có xu hướng chạy trốn mối đe dọa. Khi đang yêu, bạn có thể chủ động tìm kiếm một mối quan hệ.
2/ Cảm xúc giúp bạn tránh nguy hiểm
Nhà tự nhiên học Charles Darwin là một trong những nhà nghiên cứu đầu tiên tiếp cận cảm xúc dưới góc độ khoa học. Ông tin rằng cảm xúc là những sự thích nghi giúp cả con người và động vật sinh tồn và duy trì nòi giống.
Darwin cho rằng việc thể hiện cảm xúc cũng đóng vai trò quan trọng đối với sự an toàn và sống sót. Ví dụ, nếu bạn bắt gặp một con vật đang rít lên hoặc phun nọc, điều đó thể hiện rõ ràng rằng nó đang tức giận và trong trạng thái phòng thủ. Nhận biết được “ý định cảm xúc” này, bạn sẽ lùi lại và tránh được nguy hiểm.
Cảm xúc cũng có thể kích hoạt cơ thể hành động. Đặc biệt, hạch hạnh nhân (amygdala) chịu trách nhiệm kích hoạt phản ứng cảm xúc, giúp cơ thể sẵn sàng đối phó với những cảm xúc như sợ hãi hoặc tức giận.
Đôi khi, nỗi sợ có thể kích hoạt phản ứng “chiến đấu hoặc bỏ chạy” (fight-or-flight), dẫn đến hàng loạt thay đổi sinh lý, giúp cơ thể hoặc ở lại để đối mặt với mối nguy, hoặc nhanh chóng rời đi để tìm sự an toàn.
Cảm xúc đóng vai trò thích nghi bằng cách thúc đẩy bạn hành động nhanh chóng và đưa ra những lựa chọn tối đa hóa cơ hội sống sót và thành công.
3/ Cảm xúc có thể giúp bạn đưa ra quyết định
Cảm xúc có ảnh hưởng lớn đến các quyết định bạn đưa ra, từ chuyện nhỏ như hôm nay ăn gì cho bữa sáng, đến chuyện lớn như lựa chọn ứng cử viên để bỏ phiếu trong một cuộc bầu cử.
Các nghiên cứu cho thấy trải nghiệm cảm xúc có thể tác động trực tiếp đến cách bạn ra quyết định. Ví dụ, các nhà khoa học phát hiện rằng những người bị tổn thương một số vùng não làm ảnh hưởng đến khả năng trải nghiệm cảm xúc cũng sẽ giảm khả năng đưa ra quyết định đúng đắn.
Ngay cả khi bạn nghĩ rằng quyết định của mình dựa hoàn toàn vào lý trí và logic, cảm xúc vẫn đóng vai trò quan trọng. Trí tuệ cảm xúc - khả năng hiểu và quản lý cảm xúc - đã được chứng minh là yếu tố then chốt trong quá trình ra quyết định.
Phản ứng trước các cảm xúc khác nhau
Các nghiên cứu cho thấy:
4/ Cảm xúc khiến người khác hiểu bạn hơn
Khi bạn tương tác với người khác, việc đưa ra những tín hiệu giúp họ hiểu bạn đang cảm thấy thế nào là rất quan trọng. Những tín hiệu này có thể là sự biểu lộ cảm xúc qua ngôn ngữ cơ thể, chẳng hạn như các nét mặt gắn liền với cảm xúc mà bạn đang trải qua.
Trong một số trường hợp, đó có thể là việc nói trực tiếp về cảm xúc của mình. Khi bạn nói với bạn bè hoặc người thân rằng mình đang vui, buồn, hào hứng hay sợ hãi, bạn đang cung cấp cho họ thông tin quan trọng để họ có thể phản ứng và hỗ trợ phù hợp.
Các nghiên cứu cho thấy con người trải qua cảm xúc tích cực thường xuyên gấp 2,5 lần so với cảm xúc tiêu cực.
5/ Cảm xúc khiến bạn hiểu người khác
Cũng giống như cảm xúc của bạn cung cấp thông tin giá trị cho người khác, việc nhận biết cảm xúc của những người xung quanh cũng mang lại cho bạn rất nhiều dữ liệu xã hội quan trọng. Giao tiếp xã hội là một phần thiết yếu trong cuộc sống và các mối quan hệ, và khả năng diễn giải cũng như phản ứng với cảm xúc của người khác là điều không thể thiếu.
Kỹ năng này giúp bạn phản hồi phù hợp, đồng thời xây dựng các mối quan hệ sâu sắc và ý nghĩa hơn với bạn bè, gia đình và người thân. Nó cũng giúp bạn giao tiếp hiệu quả trong nhiều tình huống xã hội khác nhau - từ việc xử lý một khách hàng tức giận cho đến quản lý một nhân viên nóng nảy.
Việc hiểu được biểu hiện cảm xúc của người khác cho chúng ta thông tin rõ ràng về cách cần phản ứng trong một tình huống cụ thể.
Như bạn đã thấy, cảm xúc của chúng ta phục vụ cho rất nhiều mục đích khác nhau. Chúng có thể thoáng qua hoặc kéo dài, mạnh mẽ, phức tạp, thậm chí thay đổi cả cuộc đời. Cảm xúc có thể thúc đẩy chúng ta hành động theo những cách nhất định và trao cho chúng ta công cụ cũng như nguồn lực cần thiết để tương tác một cách ý nghĩa trong thế giới xã hội của mình.
- Theo Very well mind
>> Đọc thêm: Khai mở Hạnh Phúc & Khai mở Cảm xúc - “Bộ dụng cụ” cần thiết để bạn học cách sống hạnh phúc với chính mình
>> Đọc thêm: TRÍ TUỆ XÚC CẢM - Giải mã lý do người kém thông minh thường thành công hơn người thông minh
>> Đọc thêm: Hiểu và phát triển được Trí tuệ xúc cảm của bản thân là nhân tố cốt yếu quyết định 90% thành công
