Nếu bạn vẫn chưa đoán ra, người hùng trong câu chuyện này chính là diễn giả truyền cảm hứng Tony Robbins. Với chiều cao hơn 2m, Robbins là một người khổng lồ với nhiệm vụ cực kỳ to lớn. Ông tự gọi mình là "thợ săn hạnh phúc của con người." Ông cũng là một trong những diễn giả thành công nhất trong thời đại của chúng ta. Bài TED talk của Robbins đã thu hút hơn 14 triệu lượt xem, biến nó trở thành một trong 10 bài nói nổi tiếng nhất lịch sử của TED. Ông đưa năng lượng và niềm đam mê vào các hội thảo dài đến 50 tiếng của mình, và tổng cộng có tới 4 triệu người tham gia những hội thảo đó. 50 triệu người khác đã mua các cuốn sách và bản thu âm của ông. Ở tuổi 55, Robbins vô cùng nổi tiếng trong việc truyền cảm hứng. Nhưng ông không phải sinh ra đã như vậy. Chính từ một cuộc nói chuyện mà Robbins mới bắt đầu cuộc tìm kiếm thành công.

Hồi đó, Robbins – khi ấy còn là một chàng trai trẻ - đang viết một bài báo thể thao cho cuốn kỷ yếu của trường trung học thì nhận được cơ hội phỏng vấn người dẫn chương trình thể thao huyền thoại Howard Cosell. Anh hỏi Cosell đâu là yếu tố cần thiết để trở thành một người dẫn chương trình thể thao thành công. Cosell đáp: “Bạn phải học cách hiểu nghệ thuật giao tiếp, phát triển nó theo cách để thu hút sự chú ý của nhiều người nhất.”

Robbins đã nghe theo lời khuyên đó và hành động. Với sự thúc đẩy của một giáo viên, anh đứng ra tranh cử chức chủ tịch hội sinh viên. Ít người nghĩ rằng anh có cơ hội chiến thắng, nhưng một bài diễn thuyết được soạn thảo rất kỳ công đã đưa Robbins lên vị trí dẫn đầu cuộc chạy đua. Bạn học cùng lớp với Robbins là Julie Fellinger cũng ở đó khi Robbins bước lên sân khấu. “Anh ấy nói từ trái tim,” cô nhớ lại. “Anh kể câu chuyện về chính bản thân mình, về cuộc đấu tranh của anh khi trưởng thành. Câu chuyện cực kỳ cảm động. Nó rất thu hút. Nó truyền cảm hứng vô cùng. Anh ấy được bầu làm chủ tịch hội sinh viên cũng nhờ bài phát biểu đó. Khi Robbins 11 tuổi, gia đình cậu không có đủ tiền để mua một bữa ăn cho Lễ Tạ ơn. Một người lạ mặt đã gõ cửa nhà anh và để lại những món thực phẩm trước cửa. Robbins không bao giờ quên hành động tử tế này, và nó đã ảnh hưởng đến các phong trào từ thiện mà sau này ông sáng lập. Quan trọng hơn, về chủ để kể chuyện, Robbins nhanh chóng nhận ra khi chia sẻ những nỗi đau khổ của mình, ông có thể tạo nên những kết nối cảm xúc mạnh mẽ với người nghe – rất nhiều người trong số các học viên ở trường trung học Glendora tại Los Angeles năm 1977 có cùng hoàn cảnh xuất thân.

Chính ở thời điểm đó, Robbins đã học được một bài học cơ bản, phân biệt những người giành được nhiều thành tựu với những người bình thường khác. Những người đã từng trải qua nỗi đau, sự nghèo khó, chiến đấu hoặc đau khổ - và nhiều người kể chuyện trong cuốn sách này đã từng trải qua hết tất cả - sẽ được truyền thêm động lực bởi trải nghiệm của mình khi họ đã tạo dựng được lòng dũng cảm để chấp nhận xuất thân của mình, học từ những thất bại và chia sẻ các bài học với người khác.

"Tôi luôn nói rằng, thay đổi câu chuyện và thay đổi cuộc đời của bạn. Bởi dù câu chuyện của bạn có như thế nào, nó cũng sẽ định hình cuộc đời của bạn.” Robbins nói. Ông tin rằng vấn đề là một số người bị mắc chứng nghiện lật lại câu chuyện đau đớn của mình cho tới khi nó trở thành một nhà tù giam hãm tâm trí, ngăn họ không thể sử dụng hết tiềm năng của mình. “Tất cả mọi người đều có những khoảng thời gian trong cuộc đời định hình cách họ nhìn nhận và ứng xử ngày hôm nay. Mỗi người đều có một câu chuyện trong quá khứ. Thậm chí họ có nhiều câu chuyện quá khứ là đằng khác. Câu hỏi cốt lõi ở đây là, câu chuyện nào đang phục vụ cho bạn lúc này?”

Robbins đã tư vấn và phỏng vấn những người thành công nhất trong thời đại chúng ta: Bill Clinton, Nelson Mandela, Marc Benioff, và vô số những người khác. Trong sự nghiệp 30 năm nghiên cứu về phát triển cá nhân, Robbins nhận ra những người thành công nhất đều có câu chuyện trong quá khứ rất khổ sở, và chính sự khao khát muốn được viết nên một câu chuyện mới, đã thôi thúc họ vượt qua hoàn cảnh. "Nếu bạn hỏi 'điều gì tạo nên sự khác biệt trong kết quả mà mỗi người đạt được, đó không phải là trí thông minh hoặc khả năng," Robbins nói. “Gần như tất cả những người chúng ta biết đã từng làm những điều mà họ tự hào trong đời, hoặc cảm thấy hạnh phúc, đã đều phải trải qua các chướng ngại, những câu chuyện ngăn trở mình. Họ phải tìm được thứ mà họ thèm muốn nhiều hơn. Niềm khao khát thường đến từ câu chuyện về sự bực bội, đau đớn hoặc khát vọng. Tìm và thắp sáng viên đá đó chính là cách bạn có thể giúp đỡ một người chưa có động lực và niềm khao khát thay đổi cuộc sống của họ.

Robbins sử dụng câu chuyện về niềm khao khát của mình để tự thúc đẩy bản thân và truyền động lực cho người khác. Khi chúng ta tìm kiếm trên Google, từ khóa “căn hộ hơn 400 feet vuông của Tony Robbins" sẽ cho ra hơn 250.000 kết quả. Câu chuyện này được rất nhiều người biết đến vì Robbins không hề trốn tránh nó. Ông trân trọng nó và sử dụng nỗi đau khi không có gì ăn hoặc không có nhà ở để thúc đẩy bản thân tiến lên. Ông cũng sử dụng câu chuyện đó để kết nối với khán giả.

Thành công để lại những chỉ dấu và thường những chỉ dấu đó lại nằm ngay trước mắt bạn. Mọi người đơn giản chỉ muốn biết liệu họ có thể sống một cuộc đời tốt đẹp hơn không. Thông qua câu chuyện của mình, Robbins cung cấp một hình mẫu. Nếu người đó có thể làm được, thì tôi cũng thế, họ tự nhủ với bản thân. 

Robbins là bạn thân của diễn viên Sylvester Stallone, viết kịch bản phim Rocky, các nhà làm phim đã trả giá người cũng phải trải qua vô vàn khó khăn. Khi Stallone 350.000 đô-la để mua lại quyền sử dụng kịch bản đó, nhưng với điều kiện Stallone, người họ coi là không có đủ khả năng, sẽ không được đóng vai chính. Stallone, khi đó chỉ có 100 đô-la trong tài khoản, đã nói không, "Đó là câu chuyện của tôi,” anh nói. Sau cùng, anh đã thương lượng được thỏa thuận để đóng vai chính, để chỉ nhận 35.000 đô-la và một phần tiền bán vé. Rocky thu về doanh thu 200 triệu đô-la. Stallone đã từ chối bán kịch bản của mình nếu một diễn viên khác đóng vai chính. bởi câu chuyện về võ sĩ đấm bốc cũng chính là phép ẩn dụ về câu chuyện cuộc đời của chính anh.

Đường cong kịch tính

Một nhà sản xuất phim Hollywood có lần đã nói với tôi rằng câu chuyện về Rocky là một trong những bộ phim hay nhất từng được sản xuất, bởi nó có một đường cong kịch tính không thể cưỡng lại. Một nhà viết kịch bản phim khéo léo sẽ biết tạo nên một nhân vật mà bạn muốn ủng hộ, và Rocky Balboa chính là hiện thân của kiểu nhân vật đó. Bộ phim được chia thành ba phần. Phần đầu tiên xây dựng câu chuyện quá khứ của Rocky, những khó khăn mà anh phải đối mặt trên con đường tìm kiếm sự cứu rỗi. Rocky không chỉ đang gặp vận rủi, anh là một tay đấm không mấy tiếng tăm, phải sống trong một căn hộ tối tăm và u ám. Anh kiếm tiền bằng cách đi bẻ gãy ngón cái người khác để đòi nợ. Đến phần giữa của bộ phim, chúng ta bắt gặp tình tiết giàu cảm xúc nhất. Từ vận may biến đổi khôn lường, Rocky Balboa có được cơ hội ngàn năm có một để đấu với nhà vô địch thế giới Apollo Creed. Anh tập luyện cực kỳ chăm chỉ, nếu không nói là dị biệt: tập đấm những tảng thịt bò thay vì bao cát, và chạy trên những bậc thang của Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia, cùng với bản nhạc đầy cảm hứng của Bill Conti. Tới lúc khán giả xem đến phần ba của bộ phim – trận đấu và phần kết – họ đã bị cuốn hút về mặt cảm xúc khi xem Rocky đạt được mục tiêu của mình. Và mục tiêu đó hoàn toàn không phải là giành chiến thắng trong trận đấu. Anh chỉ muốn đấu tới hiệp cuối cùng. Anh đã thành công và khi anh ôm lấy Adrian, người đã luôn đứng về phía anh, những khán giả xem phim gần như không thể ngồi yên trên ghế của mình nữa. Họ đồng loạt đứng dậy và hò reo cho một nhân vật hư cấu, vì họ đã bị cuốn theo cuộc đời anh và nhìn thấy hình bóng chính mình trong cuộc chiến đấu của anh. Nếu người đó có thể làm được, thì tôi cũng thế.

Quy luật đầu tiên để làm những bộ phim khơi gợi cảm xúc là viết nên các bối cảnh ở phần đầu bộ phim, để khán giả nhận thức được cuộc đời của nhân vật chính. Khán giả cần phải xây dựng mối quan hệ với một nhân vật họ ưa thích và nhận diện được những khó khăn mà nhân vật đó trải qua, nếu không họ sẽ không quan tâm đến phần kết. Cũng giống như những bộ phim vi dai đều có những đường cong kịch tính đưa khán giả đi trên chuyến hành trình xuyên qua những khó khăn tới khi nhân vật chính được cứu rỗi, phần lớn những người kể chuyện thành công trên thương trường cũng như vậy. Họ chiến đấu, khám phá sức mạnh của mình, và sau cùng là có được thành công.

Đường cong càng lớn thì câu chuyện càng hay. Và nó sẽ càng dễ thắp lên niềm đam mê cho khán giả. Trong tất cả các buổi hội thảo, Tony Robbins đều kể câu chuyên về khó khăn thời thơ ấu của ông, vì đường cong của nó khiến mọi người đều bị thu hút về mặt cảm xúc, họ muốn biết phần kết. Câu chuyện càng kịch tính thì nó càng dễ thắp lên niềm đam mê trong khán giả. Một số người trong nhóm khán giả có thể cũng đã trải qua sự nghèo khó giống như Robbins. Một số người lớn lên trong gia đình trung lưu hoặc thượng lưu cũng có thể đã phải trải qua nỗi đau đớn khi có người cha người mẹ không hoàn hảo, hoặc là một sự kiện nào đó khiến họ đánh mất nhuệ khí hay cảm thấy vỡ mộng. Họ cảm thấy bị thu hút vào câu chuyện của ông vì nó đã trở thành câu chuyện của họ.

Gần như tất cả mọi người trong cuốn sách này đã đều phải đối mặt với thử thách cá nhân cực kỳ to lớn trong cuộc đời, và đã vượt qua được những khó khăn đó một phần nhờ chia sẻ câu chuyện và những bài học truyền động lực. Nhưng đừng nhầm lẫn, câu chuyện về những khó khăn mà họ chia sẻ với thế giới chỉ có tầm ảnh hưởng vì họ đã tìm được cách thể hiện nó và trân trọng nó.

Tất cả chúng ta đều đã trải qua những sự kiện lớn lao trong cuộc đời. Với Tony Robbins, đó chính là trải nghiệm về sự nghèo đói cùng cực, nhưng với bạn nó có thể là một điều khác hẳn. Ví dụ như bị trường đại học mà bạn mơ ước từ chối, hoặc không nhận được một công việc nào đó. Bạn có thể trân trọng sự kiện ấy và sử dụng nó như một trải nghiệm để trưởng thành, hoặc để mặc nó khống chế và khiến bạn lụi bại. Tiềm năng của bạn không bám rễ ở câu chuyện trong quá khứ, nó được tạo thành thông qua cách bạn nhận thức câu chuyện trong quá khứ của mình.

Những câu chuyện có sức mạnh định hình cuộc sống của chúng ta và người nghe. Trải nghiệm cá nhân của chúng ta – những câu chuyện mà chúng ta đã trải qua – đã khiến chúng ta trở thành người như ngày hôm nay. Những câu chuyện về hành trình vượt qua khó khăn đem lại đường cong kịch tính cho những câu chuyện mà chúng ta kể cho thế giới. Những người kể chuyện truyền cảm hứng không tránh né các phần khó khăn tạo nên đường cong kịch tính trong câu chuyện của họ, mà thay vào đó, họ trân trọng từng bước, coi chúng như cơ hội để thay đổi và trưởng thành, và tạo nên những mối liên kết cảm xúc đầy ý nghĩa với khán giả.

- Trích dẫn sách "Bí mật của người kể chuyện" của tác giả Carmine Gallo