Hành trình đổi mới và ứng dụng công nghệ thông tin trong y tế Việt Nam đã bắt đầu từ cuối thập niên 1990, khi các ứng dụng quản lý thông tin y tế sơ khởi được triển khai. Trải qua gần 30 năm phát triển, Việt Nam đã chứng kiến nhiều thành tựu quan trọng như 100% cơ sở khám chữa bệnh đã triển khai hệ thống thông tin bệnh viện và kết nối tự động với hệ thống giám định bảo hiểm y tế của bảo hiểm xã hội Việt Nam. Nhiều cơ sở y tế đã áp dụng sổ sức khỏe điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt hay đăng ký khám chữa bệnh sử dụng dữ liệu định danh duy nhất như Căn cước công dân. Các cơ sở y tế cũng đã bước đầu đưa vào ứng dụng khám chữa bệnh từ xa, đơn thuốc điện tử, trí tuệ nhân tạo hỗ trợ điều trị, và robot trong phẫu thuật. Tại các lĩnh vực khác như phòng bệnh, dược, trang thiết bị, các hệ thống thông tin y tế đã và đang được xây dựng, triển khai đáp ứng nhu cầu quản lý điều hành.
Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ thông tin y tế hay xây dựng các hệ thống thông tin y tế không chỉ đơn thuần là phát triển và triển khai các giải pháp công nghệ. Các thách thức lớn còn nằm ở việc xây dựng hành lang pháp lý phù hợp để các giải pháp hệ thống thông tin y tế có thể hoạt động; triển khai các giải pháp hiện đại nhưng phải đảm bảo tính công bằng, bền vững và không bỏ lại những người yếu thế – những người hạn chế tiếp cận công nghệ lại phía sau. Việc quy hoạch kiến trúc tổng thể của hệ thống thông tin y tế quốc gia, quản lý các thông tin sức khỏe nhạy cảm và bảo đảm an ninh y tế quốc gia là những vấn đề quan trọng. Bên cạnh đó, cần chú trọng giảm chi phí đầu tư phân mảnh, tăng tính đồng bộ, tái sử dụng dữ liệu và đảm bảo khả năng tích hợp, chia sẻ thông tin y tế – những bài học mà chúng ta có thể học hỏi từ kinh nghiệm hình thành và phát triển hệ thống thông tin sức khỏe ở các quốc gia trên thế giới, như được trình bày trong cuốn sách này.
Đặc biệt, vấn đề thiếu hụt các chương trình đào tạo, phát triển năng lực cho đội ngũ quản trị công nghệ thông tin y tế đang trở thành thách thức nổi bật. Để xây dựng một hệ thống thông tin y tế vận hành hiệu quả và phát triển bền vững, cần có các nhân lực quản lý cấp cao và cấp trung có đủ năng lực trong việc hoạch định chiến lược CNTT y tế, quy hoạch kiến trúc, quản lý sự thay đổi và phát triển nguồn lực CNTT y tế cho đến năng lực triển khai và thực thi dự án công nghệ thông nghệ thông tin y tế – từ cấp độ tổ chức đến cấp quốc gia. Các nghiên cứu tình huống và tài liệu tham khảo được xây dựng công phu trong cuốn sách sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện của quản trị công nghệ thông tin y tế và vai trò của lãnh đạo công nghệ y tế.
Cuốn sách "Hệ thống thông tin y tế" ra đời cách đây đúng 20 năm. Phiên bản thứ 5 là phiên bản đối mới hoàn toàn, được cập nhật lại toàn bộ cấu trúc trong bối cảnh ngành y tế toàn cầu đang có những chuyển mình sâu sắc. Sau cú huých của đại dịch COVID-19, việc chuyển dịch nhanh sang các hình thức chăm sóc từ xa, giám sát người bệnh từ xa và sử dụng các hệ thống hỗ trợ quyết định lâm sàng đã trở thành xu hướng không thể đảo ngược. Mô hình chăm sóc dựa trên giá trị, các hình thức thanh toán theo chất lượng và chia sẻ tiết kiệm, cùng việc tích hợp hồ sơ sức khỏe điện tử đang biến đổi cách thức các tổ chức y tế hoạch định chiến lược và vận hành dịch vụ. Các tổ chức hàng đầu đang ứng dụng công nghệ thông tin và nền tảng dữ liệu để thực sự biến mình thành các hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe vượt ra ngoài giới hạn phạm vi địa lý.
Cuốn sách này mang đến một nền tảng kiến thức thực tiễn và sâu sắc, giúp các nhà quản lý y tế hiểu rõ vai trò quan trọng của công nghệ thông tin y tế trong việc bảo đảm tính kịp thời, chính xác, bảo mật và minh bạch của dữ liệu y tế. Không chỉ giới thiệu về bệnh án điện tử (EMR) hay hồ sơ sức khoẻ điện tử (EHR), cuốn sách còn đề cập đến những xu hướng công nghệ tiên tiến như Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI) và thiết bị di động – những công cụ đang tái định hình toàn bộ ngành y tế. Quan điểm xuyên suốt của cuốn sách là công nghệ thông tin không còn chỉ là công cụ hành chính mà đã trở thành nền tảng chiến lược quan trọng để tổ chức y tế tồn tại và phát triển.
Cuốn sách chính là nguồn tài liệu quý giá, không chỉ trang bị kiến thức mà còn cung cấp các hướng dẫn thực tiễn giúp các nhà quản lý y tế tại Việt Nam học hỏi, tham khảo và áp dụng phù hợp vào bối cảnh của mình. Đây thực sự là cuốn sách tham khảo thiết yếu để hỗ trợ các đơn vị/tổ chức y tế tại Việt Nam phát triển các hệ thống thông tin y tế hiện đại, hiệu quả và bền vững – giúp tạo ra các giá trị mới về chuyên môn và phát triển tổ chức. Góp phần hướng tới mục tiêu chăm sóc sức khỏe toàn dân một cách hiệu quả, công bằng và an toàn.
- ThS Trần Hồng Quang - Sáng lập Mạng lưới Y tế số Việt Nam (Vietnam Digital Health Network)
Về tác giả
Tiến sĩ Quản trị Kinh doanh KAREN A. WAGER là Giáo sư và Phó trưởng khoa phụ trách Công tác sinh viên tại Đại học Y khoa Nam Carolina ở Charleston, Nam Carolina, Hoa Kỳ. Bà giảng dạy các môn quản lý và hệ thống thông tin y tế cho sinh viên sau đại học.
Tiến sĩ Quản trị Kinh doanh FRANCES W. LEE là Giáo sư và Giám đốc Trung tâm Mô phỏng Chăm sóc Sức khỏe tại Đại học Y khoa Nam Carolina. Bà giảng dạy các khóa học sau đại học về quản trị y tế, tin học sức khỏe và khoa học sức khỏe.
Tiến sĩ JOHN P. GLASER là Giám đốc điều hành tại Khoa Giáo dục Điều hành của Trường Y khoa Harvard. Ông từng là Phó chủ tịch cấp cao phụ trách Sức khỏe Dân số tại Cerner Corporation, Tổng giám đốc điều hành Siemens Health Services và Giám đốc thông tin tại Partners HealthCare.
