Không chỉ Google phải “vật lộn” với thông tin. Một nghiên cứu của Đại học California chỉ ra rằng trung bình mỗi người Mỹ tiếp nhận 100.000 từ/ngày từ TV, radio, báo chí, âm nhạc, trò chuyện, v.v. Tương đương 34 GB thông tin - xấp xỉ xem trọn bộ “Chúa tể những chiếc nhẫn” mười lần liên tiếp.

Với khối lượng thông tin khổng lồ như vậy, chúng ta khó mà theo kịp. Chú ý, tập trung và khả năng giải quyết vấn đề đều giảm sút. Đây chính là lý thuyết “nghẽn cổ chai nhiễu loạn” (noise bottleneck) - nghịch lý rằng càng cố xử lý nhiều thông tin, năng lực thực sự của chúng ta càng suy giảm.

Đầu thế kỷ 19, khoảng một nửa người Anh không biết đọc, thông tin chủ yếu đến từ tin đồn và rao tin, đôi khi có thể trả tiền để nghe ai đó đọc báo.

Thế kỷ 20, hầu hết người dân biết đọc nhưng chỉ tiếp nhận tin tức từ một vài nguồn quen thuộc, như áo hay kênh truyền hình yêu thích.

Hiện nay, chúng ta sống trong chu kỳ tin tức 24/7, luôn trong túi điện thoại. Mạng xã hội, app tin tức hay “5 bài viết quan trọng nhất hôm nay” liên tục cập nhật, khiến thông tin mới lu mờ tin cũ chỉ sau vài giây.

Trong cuốn “Khả năng cải thiện nghịch cảnh - Hưởng lợi từ hỗn loạn”, Nassim Nicholas Taleb giới thiệu khái niệm “noise bottleneck” - trạng thái bị ngập tràn thông tin đến mức não bộ không theo kịp. Bộ não con người có nguồn lực hạn chế; chúng ta có thể đọc vài bài báo, xem vài giờ TED Talk, nhưng khả năng học tập dài hạn và ghi nhớ thông tin rất hạn chế.

Vấn đề càng trầm trọng khi chúng ta nghiện đa nhiệm (multitasking): lướt nhiều tab, vừa xem TV vừa cầm điện thoại, nghe podcast tốc độ gấp đôi khi đi mua sắm… Nhưng đa nhiệm hiệu quả chỉ là huyền thoại. Nghiên cứu của Harold Pashler và Ruthruff et al. chỉ ra rằng não người có giới hạn cấu trúc, khi làm hai việc cùng lúc sẽ chậm đi đáng kể.

Tóm lại: não bộ của bạn không phải Google hay Sherlock Holmes. Bạn là con người, và mỗi ngày chỉ tiếp nhận được một lượng thông tin hữu hạn.

Hiểu được nghẽn cổ chai nhiễu loạn giúp chúng ta khắc phục nó. Dưới đây là ba mẹo giúp bạn làm điều này:

Lọc nội dung của bạn (Curate your content): tạo một tài khoản mạng xã hội mới và chỉ theo dõi những nguồn hoặc người thực sự có giá trị. Hãy nghiêm khắc và chỉ chọn những nội dung giúp bạn phát triển. Tốt hơn là có vài bữa ăn đầy đủ dinh dưỡng khiến bạn no bụng, hơn là ăn fast food liên tục cả ngày.

Làm một việc tại một thời điểm (Single-task): bạn không cần bỏ điện thoại nhưng hãy loại bỏ các phiền nhiễu. Đặt giới hạn nếu cần, ví dụ: “Tôi chỉ dùng app này 20 phút” hoặc “Tôi chỉ đọc tạp chí này sau bữa tối.” Đa nhiệm chỉ để thể hiện, còn làm một việc tập trung mới là dành cho người chuyên nghiệp.

Chấp nhận giới hạn của bản thân (Accept your limits): bạn sẽ không đọc hết tất cả tin tức. Bạn sẽ không đọc hết các “bài viết phải đọc”. Hãy chọn 2–3 bài quan trọng và chấp nhận điều đó. Đừng tự trách bản thân vì cho rằng mình không hiệu quả hoặc bỏ lỡ thông tin. Bạn tiếp nhận nhiều hơn từ những bài mình chọn, so với “người siêu năng suất” trên Twitter đọc năm cuốn sách mỗi tuần.

Sau cùng, tốt hơn là nhớ một ít, còn hơn quên rất nhiều.

- Theo Jonny Thomson (Big Think)

>> Đọc thêm bài viết liên quan:

- 27 mẹo đọc của Nassim Taleb - tác giả "Thiên Nga Đen"

- 66 cuốn sách định hình tư duy của Nassim Taleb - tác giả “Thiên nga đen”