![[ Trích THUYẾT MẶC KỆ HỌ] Từ bỏ kiểm soát để giành lại sức mạnh của chính mình](https://static.tramdoc.vn/image/img.news/0/0/0/13970.jpg?v=1&w=628&h=365&nocache=1)
Tôi vốn là người hay đứng ra giải quyết vấn đề. Phần lớn cuộc đời mình, tôi đã luôn tin rằng nếu tôi không can thiệp hoặc không làm chủ được tình hình, mọi thứ sẽ sụp đổ. Tôi phải là người giữ mọi thứ ổn định, từ các mối quan hệ, công việc, bạn bè, đến cả cảm xúc của những người tôi yêu thương. Khi điều gì đó không diễn ra như tôi mong đợi, tôi sẽ cảm thấy đó là do lỗi của mình. Nếu ai đó khó chịu, chuyện gì đó không ổn hay tôi không được mời tham gia một hoạt động nào đó, thì tôi sẽ tự động nghĩ mình phải khắc phục, thay đổi hoặc kiểm soát tình huống đó.
Khi nói chuyện với nhiều nhà tâm lý học trong quá trình nghiên cứu để viết quyển sách này, tôi biết được rằng mong muốn kiểm soát của chúng ta bắt nguồn từ một điều căn bản: NỖI SỢ. Sợ bị loại trừ, sợ không được yêu thích, sợ mọi thứ đổ vỡ nếu chúng ta không nắm quyền điều khiển. Nỗi sợ này bộc lộ qua nhiều hình thức khác nhau. Chúng ta theo sát con cái để đảm bảo chúng sẽ đưa ra những quyết định "đúng đắn". Chúng ta cố thay đổi thói quen của bạn đời vì lo rằng nếu chúng ta không can thiệp thì họ sẽ duy trì những thói quen xấu. Chúng ta thậm chí còn áp đặt quan điểm của mình lên bạn bè vì tin rằng chúng ta có thể nhìn rõ chuyện của họ hơn cả bản thân họ.
Tôi đã nhiều lần cảm nhận nỗi sợ đó trong cuộc đời mình. Tôi sợ nếu không đạt được thành tựu gì đó thì tôi sẽ bị lãng quên. Tôi sợ mình sẽ không được yêu thích hoặc chấp nhận. Tôi sợ nếu không có tôi chỉ đạo thì mọi chuyện sẽ rối tung lên. Thẳng thắn mà nói, sự kiểm soát mang đến cho chúng ta ảo tưởng về sự an toàn. Khi nắm quyền kiểm soát, chúng ta tin mình có thể bảo vệ bản thân khỏi nỗi đau, cảm giác thất vọng và sự từ chối.
Nhưng tất cả chỉ có vậy, chỉ là một ảo tưởng. Dù có cố gắng đến đâu thì chúng ta vẫn không thể kiểm soát các tình huống và những người xung quanh ta. Họ sẽ làm những gì họ muốn làm. Họ sẽ có những lựa chọn và cách sống của riêng mình.
Sự thật là không có sự “kiểm soát” nào thật sự khiến bạn cảm thấy tốt hơn. Trên thực tế, nó có tác động ngược lại. Việc cố gắng kiểm soát tình huống và kiểm soát người khác không làm dịu đi nỗi sợ hãi trong bạn mà còn khuếch đại nỗi sợ đó. Bất kỳ nhà tâm lý học nào cũng sẽ nói với bạn rằng càng cố gắng kiểm soát điều không thể kiểm soát, bạn càng trở nên lo lắng và căng thẳng.
Khi ngồi trên sofa nhìn chằm chằm vào điện thoại, tôi nhận ra tôi không chỉ đang cố kiểm soát những gì bạn bè có thể nghĩ về mình mà còn có kiểm soát cảm giác khó chịu của chính mình. Tôi ghét cảm giác bị từ chối, vậy nên phản ứng đầu tiên của tôi là tìm cách khắc phục tình hình trước khi tôi phải trải qua cảm giác đó.
Đó là lúc Thuyết Mặc Kệ Họ bắt đầu tác động đến tôi ở một mức độ sâu sắc hơn.
Mặc Kệ Họ: Một công cụ để áp dụng các triết lý khôn ngoan
Thuyết Mặc Kệ Họ không chỉ là một mẹo tư duy. Nó có nền tảng là những triết lý cổ xưa và các khái niệm tâm lý vốn đã giúp con người chúng ta định hướng cuộc đời mình bao thế kỷ qua. Nếu đã biết về Chủ nghĩa Khắc kỷ (Stoicism), Phật giáo, Thuyết Buông bỏ (Detachment Theory) hay Chấp nhận Tuyệt đối (Radical Acceptance), bạn sẽ nhận ra Thuyết Mặc Kệ Họ đang áp dụng và biến những lời dạy này thành một công cụ vừa thiết thực vừa quen thuộc để cải thiện các mối quan hệ và giành lại sức mạnh của bạn.
Theo Chủ nghĩa Khắc kỷ, điều bạn cần quan tâm là kiểm soát suy nghĩ và hành động của chính bạn chứ không phải của người khác. Triết lý này hoàn toàn phù hợp với Mặc Kệ Họ, lý thuyết khuyến khích bạn chủ động để người khác đưa ra những lựa chọn riêng và sống cuộc đời của họ, không để bản thân bị thôi thúc bởi cảm giác muốn kiểm soát hay tác động đến hành vi của họ. Khi thực hành Mặc Kệ Họ và Hãy Để Tôi, bạn đồng thời cũng đang áp dụng nguyên tắc cốt lõi của Chủ nghĩa Khắc kỷ: hãy tập trung vào chính bạn, vì bạn là người nắm giữ sức mạnh thật sự của mình.
Triết lý Phật giáo và các nghiên cứu về Chấp nhận Tuyệt đối nói rằng đau khổ bắt nguồn từ sự cố chấp, từ việc ta mong muốn chuyện gì đó diễn ra khác đi so với thực tại. Thuyết Mặc Kệ Họ không chỉ giúp bạn biết chấp nhận mà còn tách bạn ra khỏi nhu cầu muốn thay đổi thực tế. Một khi đã chấp nhận rằng hành động và lựa chọn của người khác không phải là thứ bạn có thể kiểm soát, bạn cũng sẽ lấy lại được sự tự do về mặt cảm xúc. Đây chính là Chấp nhận Tuyệt đối ở dạng mạnh mẽ nhất
Thuyết Buông bỏ giúp chúng ta biết cách tách cảm xúc của bản thân ra khỏi những tình huống có thể khiến ta bị kích động. Khi nói cứ kệ họ, bạn đang thực hành buông bỏ cảm xúc. Bạn tạo ra một khoảng cách vô hình giữa cảm xúc của mình với tình huống hiện tại để có thể quan sát những gì đang xảy ra mà không bị cuốn vào đó. Kết quả là bạn giữ được sự bình tĩnh, sáng suốt và kiểm soát được hành động của mình.
Sức mạnh thật sự nằm ở cách chúng ta phản ứng. Trong quá trình viết quyển sách này, tôi đã có vinh dự được ngồi lại cùng Martin Luther King III và Arndrea Waters King vợ của ông, những nhà hoạt động nhân quyền người Mỹ và đồng tác giả quyển What Is My Legacy?: Realizing a New Dream of Connection, Love and Fulfillment (tạm dịch: Di sản của tôi là gì?: Hiện thực hóa một giấc mơ mới về sự kết nối, tình yêu và sự viên mãn).
Lúc đó tôi đang tham gia chương trình podcast My Legacy của họ, và khi chúng tôi đang bàn luận về Thuyết Mặc Kệ Họ thì Martin đã nói một điều mà bây giờ tôi muốn chia sẻ lại với bạn.
Ông ấy nói rằng lý thuyết này thể hiện:
“một chân lý sâu sắc: chọn hòa bình là hành động của sự mạnh mẽ chứ không phải yếu đuối. Lý thuyết này gợi nhớ sâu sắc đến di sản của cha tôi là Martin Luther King Jr. và tầm nhìn về hành động bất bạo động của ông nội tôi, Daddy King. Cứ kệ họ không có nghĩa là từ bỏ mà là lấy lại quyền kiểm soát. Khi lựa chọn cách mình phản ứng – không nuôi dưỡng sự tức giận, hận thù hay suy nghĩ tiêu cực – chúng ta đồng thời cũng đang thực hành quyền lực tối cao của chúng ta đối với chính mình. Khi đối mặt với mất mát không tưởng là cái chết của cha tôi, ông nội tôi đã nói: Tôi từ chối để hận thù làm mình nhỏ bé đi'. Thông điệp này là lời kêu gọi để chúng ta nhận ra sức mạnh mà ta đang nắm giữ trong cách phản ứng của chính ta, một sức mạnh có thể thay đổi cả gia đình ta lẫn cộng đồng xung quanh, thậm chí là cả thế giới".
Trong lúc ngồi đối diện gia đình King, lắng nghe Martin cùng Arndrea chia sẻ những điều này, tôi cảm thấy thật ý nghĩa và biết ơn khi nhận ra Thuyết Mặc Kệ Họ không chỉ là về bạn hay tôi, mà nó đại diện cho một chân lý quan trọng về cuộc sống: bạn luôn có sức mạnh, bất kể điều gì đang xảy ra xung quanh.
Martin nói thêm:
“Sức mạnh thật sự nằm ở cách chúng ta phản ứng. Cha tôi tin rằng bất bạo động không phải là thụ động, mà là hình thức hành động dũng cảm nhất – chọn hòa bình khi nỗi hận thù trỗi dậy trong lòng. Khi không để bản thân phản ứng bằng sự cay đắng, chúng ta có thể lấy lại sức mạnh của mình và định hình một tương lai tốt đẹp hơn".
Từ “chọn” ở đây có ý nghĩa rất quan trọng. Bằng việc chọn cách phản ứng, bạn giành lại được sức mạnh của mình. Thuyết Mặc Kệ Họ là công cụ có thể giúp bạn làm được việc này.
Nhiều người đã hỏi tôi liệu lý thuyết này có giống với "buông bỏ" không, và câu trả lời của tôi là "không". Buông bỏ tạo cảm giác như ban đã thua cuộc, đã đầu hàng trước thứ gì đó nằm ngoài tầm kiểm soát của mình. Cứ Kê Họ thì ngược lại: nó mang tới cho bạn sức mạnh.
Khi nói cứ kệ họ, bạn không từ bỏ hay thoái lui. Bạn chỉ đang nói lòng sự kiểm soát của mình và cho phép mọi thứ diễn ra theo cách mà nó sẽ diễn ra. Bạn đang giải phóng chính mình. Bạn đang đưa ra một lựa chọn mạnh mẽ và có chủ ý để ngừng cố gắng kiểm soát những thứ mình vốn không thể kiểm soát. Bạn ngừng trao quyền lực cho những người và những tổ chức bên ngoài để bản thân có thể giữ quyền làm chủ. Khi nói cứ kệ họ, bạn giải phóng sức mạnh của mình bằng cách tập trung vào cách mình phản ứng.
Cái hay của Mặc Kệ Họ và Hãy Để Tôi nằm ở chỗ nó giúp bạn quen với lối hành động này để bắt đầu sống một cuộc sống thư thái, năng động và có chủ đích hơn.
Bài viết được trích lược từ cuốn Thuyết Mặc Kệ Họ của tác giả Mel Robbins và Sawyer Robbins do First News chuyển ngữ phát hành tại Việt Nam
