Tôi viết những dòng này trong tâm trạng vẫn bàng hoàng khi nghe tin anh Hoàng Nam Tiến đã rời xa chúng ta mãi mãi vào chiều nay, 31-7. Đây không chỉ như một lời tiễn biệt của tôi, mà còn như một tiếng vọng từ những người cùng thế hệ, cùng lý tưởng, cùng tinh thần sống và hành động cho những người trẻ Việt.

Tôi và anh Tiến có nhiều điểm giống nhau: đều là dân Bách Khoa Hà Nội, đều là những cậu học trò từng cá biệt, nghịch ngợm.

Anh Tiến từng thi trượt đại học dù là lớp trưởng lớp Toán trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam. Tôi cũng từng là học sinh “có tiếng” trong trường vì những chuyện chẳng mấy vẻ vang. Nhưng cả hai chúng tôi đều mang trong mình phần nào đó chất Nghệ - cái chất của những người sinh ra từ mảnh đất nhiều gió Lào, nắng cháy, và nỗi nghèo găm vào da thịt từ tuổi thơ.

Cả hai đều là con nhà lính, bởi cha anh - Tướng Hoàng Đan, và cha tôi, đều là lính nên chúng tôi được rèn giũa bằng kỷ luật, với tinh thần “chỉ huy là người đi trước, làm trước”.

Nhưng trên hết, chúng tôi cùng tin vào một nguyên lý hành động: “Không nói vòng vo. Làm thật. Nói thẳng. Quyết đoán. Hành động. Cổ vũ tinh thần thực học.”

Sau giai đoạn dài đóng góp và phát triển cho các mảng phần mềm, bán lẻ của FPT, khi đã lên đến chức Tổng Giám đốc rồi Chủ tịch, Hoàng Nam Tiến không chọn nghỉ ngơi như những người khác.

Anh không bước vào thế giới hào nhoáng của những cuộc chơi tài chính, cũng không dựng cho mình một vương quốc riêng biệt, không đóng cửa trị vì doanh nghiệp/tổ chức.

Anh không nghỉ ngơi như nhiều doanh nhân cùng tuổi đó, mà chọn tiếp tục hành trình dấn thân và hành động nhiều hơn, mở rộng hơn, lớn lao hơn… Kể từ khi tham gia mảng giáo dục của FPT, anh dành gần trọn thời gian cho những hoạt động truyền cảm hứng, khích lệ hành động và gieo hạt tinh thần thực học cho thế hệ trẻ Việt Nam.

Có những giai đoạn, lịch làm việc của anh dày đặc đến mức khiến ngay cả những người năng động nhất cũng phải ngả mũ: hàng trăm buổi diễn thuyết, hàng ngìn cuộc gặp, chia sẻ, nói chuyện với sinh viên, học sinh, doanh nhân trẻ khắp cả nước.

Anh Tiến nói về khởi nghiệp, về công nghệ, về sự nghiệp nhưng ẩn sâu trong đó là những lời hiệu triệu tha thiết: Hãy học thật, hãy làm thật, hãy sống thật. Hãy dấn thân. Hãy biến giấc mơ Việt thành hiện thực.

Hoàng Nam Tiến là kiểu người không chỉ hô hào, mà là người mang đôi chân trần đi đến tận nơi, ngồi xuống cùng từng nhóm nhỏ, truyền đi tinh thần không mệt mỏi về học tập, sáng tạo và cống hiến. Anh chạy xe mô tô phân khối lớn đi nhiều nơi, leo lên những ngọn đồi ở Vị Xuyên, Hà Giang (cũ), xem những cây trà san tuyết và gặp gỡ những đưa trẻ nghèo miền núi... rồi lại cởi trần tắm trong tuyết ở Nhật Bản, Bắc Âu.

Cuốn sách có thể xem là cuối cùng mà Hoàng Nam Tiến viết mà chúng tôi vừa xuất bản: 13 bài giảng về giao tiếp và con người. Đó không phải cuốn sách dạy kỹ năng làm giàu hay về marketing, công nghệ. Đó là cuốn sách nói về con người - về những điều tử tế, chân thành, trực tiếp và nhân văn, về việc đọc sách, về sống và đóng góp cho đời.

Trong suốt những năm sau này, anh như sống trọn vẹn cho việc gieo lại những hạt giống tinh thần. Đó là tinh thần thực học - học đến nơi đến chốn; là tinh thần lao động - lao động tới kiệt sức vì lý tưởng; là tinh thần dấn thân - bước ra khỏi vùng an toàn để sống có ích.

Và đó còn là tinh thần nói thật, làm thật, truyền cảm hứng thật.

Từ những ngày đầu khi đến với FPT đầy điển tích, cho đến những ngày tháng 7 vừa qua, anh vẫn giữ sự hồn nhiên, chân thành, nồng nhiệt.

Anh từng đi đến những nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh từng đặt chân ở Trung Quốc, theo đúng hành trình Bác bị dẫn đi trong Nhật ký trong tù. Như anh nói, anh đi không phải để du ngoạn, mà để hiểu, để học, để kết nối lại những giá trị cội nguồn với tinh thần đổi mới hôm nay.

Một người đi nhiều, nói nhiều, hành động nhiều - nhưng chưa từng rơi vào sự phô trương. Anh Tiến hồn nhiên, yêu đời, bao dung, chân thành - như chính cách mà những người bạn mô tả về anh.

Anh là con người sống đúng “chất nghệ”: nồng nàn, hào sảng, nghĩa tình. Anh mê phở - đặc biệt là tự tay nấu phở ở nhà để đãi bạn bè. Nhiều người đùa rằng, anh có thể mời bạn bè đến chơi đủ các ngày trong tuần. Nhà lúc nào cũng như quán nhỏ, và luôn có một giá sách khổng lồ.

Mỗi lần gặp anh, tôi đều cảm nhận được cái sự hồn nhiên yêu đời như trẻ nhỏ, nhưng vẫn thấm đẫm chiều sâu trí tuệ của một người từng trải, từng thất bại, từng vươn lên.

Đừng nghĩ những trục trặc thời đại học hay những ngày “thi trượt” năm xưa là điểm kết. Bởi anh đã không dừng lại. Anh vẫn học, vẫn đi. Tôi cực kỳ ngạc nhiên khi nhiều năm trước biết tin anh theo học tiến sĩ ở cái tuổi mà hầu hết bạn bè chẳng ai còn học nữa, bất chấp tuổi đời, bất chấp lịch trình chồng chất.

Cuối năm ngoái, anh Tiến bảo vừa mời một cậu sinh năm 1995 về dạy AI cho anh Bình. Phải học thôi em ạ… Chẳng có mấy người từng là CEO công nghệ, từng làm lãnh đạo cấp cao, đã bước qua tuổi 50 mà vẫn cày sâu, học cao như vậy. 

Thật ngạc nhiên khi Hoàng Nam Tiến không giàu theo nghĩa truyền thống. Tiến “béo’ có thể kiếm tiền - thậm chí rất nhiều tiền - nhưng anh không đi theo con đường đó.

Với anh, sống không phải để tích lũy tài sản, mà để tích lũy giá trị. Ở một đất nước đang vươn mình như Việt Nam, nơi có hàng triệu thanh niên đang khát vọng nhưng cũng đang hoang mang, hăng say nhưng cũng đầy dao động, những người như anh Tiến là điểm tựa, là hình mẫu mà đất nước cần nhiều hơn nữa.

Ít người biết một trong những cuốn sách Hoàng Nam Tiến yêu thích nhất là Cánh buồm đỏ thắm của Alexander Grin, tượng trưng cho những ước mơ và hy vọng vào một tương lai tươi sáng.

Trong một cuộc gặp với anh Nguyễn Thanh Lâm, Tổng Giám đốc VTV, anh Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, và tôi, anh Tiến đã kể say mê về Cánh buồn đỏ thắm. Tôi cảm tưởng như ở rất nhiều sự kiện, Tiến "béo" đều vô cùng hãnh diện kể về cuốn truyện đó. Rồi còn thầm thì bảo tôi, Bình biết không, anh đã đến tận nơi rồi đấy - nơi có nguồn gốc câu truyện ở “thủ đô phương Bắc” nước Nga.

Khi Hoàng Nam Tiến say mê, yêu thích, chẳng có gì ngăn cản anh đến tận nơi để chiêm ngưỡng những màn trình diễn âm nhạc, pháo hoa sôi động, gặp gỡ nhân vật chính và biểu tượng của lễ hội - và xem tận mắt chiếc thuyền lãng mạn với những cánh buồm đỏ thắm trong câu chuyện nổi tiếng của nhà văn Alexander Grin.

Chiều nay, tôi viết trên trang cá nhân của mình rằng: "Chia tay anh Tiến. Nhưng chúng ta, những bạn bè anh Hoàng Nam Tiến, những người giữ lửa và truyền cảm hứng - sẽ không dừng lại. Chúng ta - những người bạn, đồng đội, những người trẻ được anh truyền lửa - sẽ tiếp tục hành trình mà Hoàng Nam Tiến là một ngọn đuốc sáng. Hành trình mang tri thức và tinh thần khai phóng đi xa. Hành trình gieo mầm tự học, đổi mới và hành động".

Có lần gặp nhau thời còn làm ở FPT Telecom, khi tôi hỏi, sao anh rời chức Chủ tịch FPT Telecom và cả Chủ tịch FPT Software mà về làm giáo dục - một mảng khá nhỏ bé, ít gai góc. Anh nói, từ mấy năm trước, anh đã nói trước với anh Trương Gia Bình, nếu rời FPT Telecom, anh chỉ muốn làm giáo dục, và có lẽ sẽ theo đuổi nó đến tận cuối đời.

Quả thực, anh đã theo đuổi sự nghiệp giáo dục, tinh thần dấn thân, cho đi đó cho đến tận những ngày cuối cùng.

Vài tháng trước, khi sắp hoàn thành cuốn sách 13 bài giảng, anh Tiến bảo tôi: “Xong cuốn này là anh còn làm thêm nhiều cuốn nữa nhé. Đây mới chỉ là mở đầu”. Anh nói với niềm háo hức như một chàng trai mới vào nghề, đầy khát vọng gieo lại những hạt mầm tri thức, kinh nghiệm, lẽ sống, tinh thần hành động.

Chào anh - Giáo Tiến - như anh vẫn thường tự gọi mình - một người con xứ Nghệ - một người làm thật - sống thật - dấn thân trọn vẹn vì cộng đồng, một cựu sinh Bách khoa, người có thể làm tất cả nhưng đã chọn cho mình một cuộc đời đáng sống.

- Bài viết của ông Nguyễn Cảnh Bình - Chủ tịch Alpha Books, được đăng tải trên trang Pháp Luật Online