Ba câu trích dẫn dưới đây từ bộ sách "Lý thuyết về hành động tương giao" và "Triết học Habermas" không chỉ phản ánh tư tưởng sâu sắc của ông, mà còn chiếu rọi những vấn đề cấp bách trong thế giới mà chúng ta đang sinh sống.

Trong lý thuyết đạo đức diễn ngôn, Habermas vẽ ra một không gian giao tiếp lý tưởng - nơi mọi người được tham gia với địa vị bình đẳng. Đây chính là điều kiện tiên quyết để đạt đến chân lý hoặc những quyết định mang tính hợp lý tập thể.

Thế nhưng thực tế cho thấy: nhiều tiếng nói đang bị loại bỏ khỏi không gian đối thoại công cộng. Các cuộc diễn ngôn ngày càng bị chi phối bởi thuật toán, quyền lực kinh tế, hoặc đơn giản là khả năng "thu hút sự chú ý". Sự công bằng trong việc phát ngôn vẫn chỉ là một lý tưởng xa vời.

Theo Habermas, khi giao tiếp diễn ra trong điều kiện lý tưởng (không bị áp lực hay thao túng), con người có thể đạt đến đồng thuận dựa trên lý tính, chứ không phải đồng thuận vì lợi ích cá nhân hay áp lực xã hội.

Nghịch lý của thời đại: chúng ta giao tiếp nhiều hơn bao giờ hết, nhưng lại ngày càng ít lắng nghe thực sự. Sự đồng thuận đã trở thành công cụ của các chiến lược truyền thông, thay vì là kết quả tự nhiên của việc tìm hiểu và thấu hiểu lẫn nhau.

Trong một thế giới ngày càng phân mảnh bởi dữ liệu, công nghệ và thông tin, triết học không đóng vai trò phán xét, mà là cầu nối - nối kết giữa tri thức chuyên môn và thực tiễn đời sống, giữa những gì phức tạp và những giá trị phổ quát mà mọi con người đều cần được tiếp cận.

Habermas không viết triết học để thuyết giáo, mà để mời gọi chúng ta cùng suy ngẫm, cùng đối thoại và cùng xây dựng một xã hội nhân văn hơn.