Phương pháp Gốc Rễ – The Root Method.
Bạn sẽ nhớ lâu hơn, hiểu sâu hơn, và quan trọng nhất: bạn bắt đầu kết nối các ý tưởng giữa sách này với sách khác, giữa tác giả này với tác giả kia, giữa ngành này với ngành khác. Vẫn là những cuốn sách cũ, nhưng giờ là một cấp độ học sâu hoàn toàn mới.
Phương pháp Gốc Rễ là gì?
Nó dựa trên một nguyên lý cốt lõi: chuyển từ việc đọc thụ động sang học tập chủ động.
Cách thực hiện rất đơn giản:
1/ Trước khi đọc, hãy lấy một tờ giấy trắng và viết xuống tất cả những gì bạn đã biết về chủ đề sắp đọc. Dù bạn nghĩ mình biết rất ít.
2/ Trong khi đọc, thêm vào những gì bạn học được bằng một màu mực khác.
3/ Trước buổi đọc tiếp theo, ôn lại tờ giấy đó. Trong buổi đọc, tiếp tục bước 2.
4/ Lưu các tờ giấy này trong một bìa hồ sơ và ôn lại theo chu kỳ.
Chỉ vậy thôi.
Nhưng điều kỳ diệu nằm ở bên trong bạn khi bạn làm điều này.
Chi tiết từng bước
Lấy một tờ giấy trắng và viết xuống tất cả những gì bạn biết (hoặc nghĩ rằng bạn biết) về chủ đề. Dù chỉ là ba từ hay nửa trang cũng được. Quan trọng là ép bộ não bạn phải hồi tưởng và sắp xếp lại kiến thức, trước khi tiếp nhận thêm.
Không biết gì? Càng tốt.
Hãy viết xuống những câu hỏi bạn có. Hoặc vẽ sơ đồ tư duy với các từ khóa rải rác. Mục tiêu là xác định điểm xuất phát. Đây là một cách lọc chất lượng: để biết bạn đang có những niềm tin gì, định kiến gì, và mở ra cơ hội để sửa chúng sau này.
Sau khi đọc xong một phần (một chương, một đoạn ý, hay chỉ một trang nặng kiến thức), quay lại tờ giấy và thêm vào những gì bạn học được bằng màu mực khác.
Chi tiết này rất quan trọng.
Mỗi màu đại diện cho một buổi đọc khác nhau. Bạn có thể nhìn thấy kiến thức của mình phát triển như thế nào. Đây không còn là “đọc rồi lật trang” nữa. Đây là quá trình chắt lọc. Ghi lại sự trưởng thành của tư duy. Xây dựng cấu trúc ý tưởng mà trước đó bạn chưa từng có.
Đừng sao chép nguyên văn.
Hãy viết lại bằng lời của bạn, theo cách ngắn gọn, súc tích.
Điều này bắt buộc bạn xử lý thông tin, chứ không chỉ lưu trữ. Và khi làm vậy, bạn có thể sẽ nhận ra mình đã sai ở phần viết ban đầu hoặc buổi đọc trước.
Tuyệt vời đúng không?
Hãy sửa nó, gạch bỏ, cập nhật lại. So sánh như vậy giúp bạn tư duy phản biện và học sâu hơn.
Trước khi đọc tiếp, hãy xem lại tờ giấy.
Chỉ mất vài phút, nhưng việc đơn giản này sẽ giúp bạn làm mới trí nhớ và chuẩn bị cho việc kết nối các ý tưởng mới với những gì đã học. Mỗi buổi học như một viên gạch xếp chồng, từ đó bạn sẽ bắt đầu thấy những kết nối từng bị ẩn giấu:
- Những từ khóa lặp lại
- Các ý cốt lõi cấu trúc toàn bộ chủ đề
- Các mối quan hệ nhân – quả hoặc các điểm tương đồng
Nói cách khác: bạn đọc sâu hơn.
Bạn đã có trong tay vài tờ giấy đầy màu sắc, ý tưởng, chỉnh sửa và ghi chú.
Hãy cất chúng vào một bìa hồ sơ. Đó là bản đồ học tập của bạn. Một nguồn tài nguyên quý báu có thể xem lại sau này. Tôi khuyên bạn nên viết lại bản cuối một cách sạch sẽ. Việc này buộc bạn tổng hợp lại, sắp xếp ý tưởng lần nữa, và giữ lại phần tinh túy nhất sau khi đã có cái nhìn toàn cảnh.
Vài tháng sau, hãy xem lại.
Chỉ vài phút thôi.
Hành động lặp lại đơn giản này sẽ giúp bạn ghi nhớ lâu dài — đây là nguyên lý của “lặp lại ngắt quãng” (spaced repetition), cách hiệu quả nhất để lưu giữ kiến thức trong nhiều năm.
Vì sao nó hiệu quả đến vậy?
Bởi vì nó kết hợp 3 nguyên lý học tập mạnh mẽ chỉ trong một hành động đơn giản: viết tay.
1/ Áp dụng tự nhiên Kỹ thuật Feynman
Khi bạn viết lại kiến thức bằng lời của mình, bạn buộc phải giải thích rõ ràng. Không chỉ lặp lại mà thực sự hiểu.
Và điều đó khó hơn việc ghi chú thông thường… nhưng cũng hiệu quả hơn rất nhiều.
Mỗi lần kết nối ý tưởng, mỗi lần phác thảo hay ôn lại là một cơ hội để phát hiện lỗi hoặc khoảng trống. Viết lại là một hình thức học tập vì nó buộc bạn làm rõ mọi thứ bên trong đầu mình, đúng như Feynman từng khuyên.
Đây là cách ghi nhớ lâu dài hiệu quả nhất.
Mỗi lần bạn xem lại tờ giấy trước buổi đọc mới, bạn đang “làm tươi” trí nhớ đúng lúc cần. Bạn chống lại đường cong quên lãng bằng những liều “hồi tưởng chủ động” nhỏ. Và khi bạn viết lại tờ giấy một cách gọn gàng sau cùng, đó chính là bản tổng hợp tinh túy - dễ ghi nhớ, dễ ôn lại.
Đó là kiến thức bạn tự tạo ra, tự kết nối, và tự thấm nhuần.
Tức là nghĩ rằng lưu về thật nhiều file PDF, bôi vàng cả cuốn sách hay ghi chú dày đặc là đã học được.
Không.
Đó chỉ là dữ liệu thô chưa qua xử lý. Với phương pháp tờ giấy trắng, bạn không thể trốn tránh. Bạn chỉ viết điều bạn thực sự hiểu, và chỉ giữ lại điều có ý nghĩa với bạn. Ghi ít hơn, nhưng học nhiều hơn. Bạn không sưu tầm ý tưởng mà bạn tạo ra chúng.
Và chính nỗ lực đó khiến mỗi tờ giấy trở thành một kho tàng tri thức thực thụ.
Vì thế mà nó hiệu quả. Vì nó đơn giản, lặp lại, và tinh lọc.
Không chỉ “biết” - bạn cần “hiểu”.
Phương pháp Gốc Rễ không chỉ dùng để đọc sách; bạn có thể áp dụng với khóa học, hội thảo, video YouTube, podcast. Bạn không cần ứng dụng cầu kỳ - chỉ cần giấy trắng và vài cây bút màu.
Đừng dừng lại ở bề mặt kiến thức, hãy đào sâu đến tận gốc rễ của mọi chủ đề.
Và bạn sẽ thấy: sự thay đổi diễn ra ngay lập tức.
- Theo Medium