Một start-up mới của Anh mang tên Books By People vừa ra mắt chứng nhận “Văn học Hữu cơ” (Organic Literature), hợp tác với nhóm các nhà xuất bản độc lập đầu tiên để xác thực và gắn nhãn cho những cuốn sách được viết hoàn toàn bởi con người.
Theo đó, các cuốn sách được chứng nhận “hữu cơ” sẽ mang tem Organic Literature, chỉ cho phép sử dụng AI ở mức tối thiểu – chẳng hạn cho việc định dạng hoặc gợi ý ý tưởng – nhưng toàn bộ nội dung chính phải do tác giả con người viết.
Dự án được sáng lập bởi Esme Dennys, chuyên gia về sách quý hiếm, cùng Conrad Young và Gavin Johnston, với kế hoạch mở rộng quy mô toàn cầu vào năm 2026.
Tác phẩm đầu tiên nhận chứng nhận này là "Telenovela" của Gonzalo C. Garcia, do Galley Beggar Press xuất bản vào tháng 11 năm nay – một trong những nhà xuất bản sáng lập chương trình. Các đối tác khác gồm Bluemoose Books, Snowbooks, Scorpius Books và Bedford Square Publishers.
Sam Jordison, đồng giám đốc của Galley Beggar Press và cố vấn cho Books By People, cho biết sáng kiến này “vô cùng quan trọng đối với các nhà xuất bản, tác giả và – quan trọng nhất – độc giả. Đây vừa là dấu bảo chứng cho chất lượng, vừa là cam kết về tính nhân văn mà chúng ta luôn tìm kiếm trong sách.
“Tôi rất tự hào khi là người đầu tiên xuất bản cuốn sách mang tem này – và càng ý nghĩa hơn khi đó là "Telenovela", một cuốn sách nói về cuộc đấu tranh cho sự thật và chống lại chủ nghĩa độc tài.”
Các nhà xuất bản muốn được chứng nhận sẽ phải cam kết tuân thủ tiêu chuẩn của chương trình và chịu các đợt kiểm tra định kỳ hằng năm. Mức phí sẽ thay đổi tùy theo số lượng đầu sách phát hành mỗi năm.
Sáng kiến này ra mắt trong bối cảnh mâu thuẫn giữa ngành sáng tạo và các công ty AI đang leo thang. Trước đó, Anthropic đã đồng ý trả 1,5 tỷ USD cho các tác giả kiện công ty vì đã sử dụng trái phép tác phẩm của họ để huấn luyện chatbot.
Những nỗ lực nhằm tôn vinh sự sáng tạo của con người cũng đang ngày càng được chú ý. Hồi tháng 8, Faber đã dán nhãn “Human-written” (do con người viết) lên cuốn Helm của Sarah Hall. Khi đó, CEO của Faber – Mary Cannam – khẳng định: “Logo của Faber sẽ luôn đại diện cho nguồn gốc nhân văn này.”
Sáng kiến cũng xuất hiện trong lúc dư luận ngày càng lo ngại về lượng nội dung do AI tạo ra trên các sàn thương mại điện tử như Amazon, nơi mà giới chuyên gia cảnh báo đang trở thành ‘miền viễn tây hoang dã’ vì thiếu quy định kiểm soát, dẫn đến nguy cơ lan truyền thông tin sai lệch.
Dan Conway, CEO của Hiệp hội Nhà xuất bản Anh Quốc (Publishers Association), hoan nghênh các nỗ lực tự nguyện nhằm làm nổi bật yếu tố con người, nhưng cho biết ngành xuất bản chưa có kế hoạch áp dụng quy định dán nhãn bắt buộc.
Ông nhấn mạnh: “Điều quan trọng là chúng ta phải tiếp tục hỗ trợ các nhà xuất bản và tác giả trong việc bảo vệ sự sáng tạo và tư duy phản biện của con người”, đồng thời cho biết hiệp hội đang kêu gọi các nền tảng như Amazon mạnh tay hơn trong việc xử lý nội dung chất lượng thấp do AI viết ra.
